Dożynki Pogranicza - Trzebina 2006

Obrzędowe ścięcie ostatnich kłosów zboża i uroczyste przeniesienie uwitego wieńca do domu gospodarza, połączone często z huczną zabawą, nazywane było w zależności od regionu Polski, dożynkami, okrężnem, wyżynkiem, wieńcowinami, plonem. 

 

Obrzędowym sensem dożynek było zapewnienie ciągłości wegetacji zabezpieczenie dobrych plonów na następny rok. Jedną z praktyk, mających to zapewnić, było wkładanie pod nie zżętego zboża, chleba, słoniny lub monety, symbolizujących dostatek. Innym zabiegiem o podobnym znaczeniu, było pozostawienie ziarna z ostatnich ściętych kłosów do wysiania w następnym roku. Zdobienie wieńca dożynkowego, symbolami płodności w postaci orzechów, jabłek, owoców jarzębiny, żywego koguta, czy wreszcie piernikami, symbolami dostatku, miało również zapewnić obfitość zbiorów. Znaczenie to znacznie wzmacniało poświęcenie wieńca w kościele. Chociaż obchodzenie dożynek nie jest związane z kalendarzem świąt kościelnych, to jednak często święcono głównie dzień Matki Boskiej Zielnej (15 sierpnia), uważanej za patronkę dobrych zbiorów.

Pierwotnie, sens obrzędowy praktyk związanych z zakończeniem żniw, miał istotne znaczenie dla każdego gospodarza. Nawet jeżeli gospodarstwo było tak małe, że całego sprzętu zboża dokonywano w ciągu jednego dnia, gospodarz kończąc żniwa wyplatał wianek z kłosów, wkładał go na kosę i tak wracał do domu, gdzie żona przyjmowała go wieczerzą, składającą się zazwyczaj z jajecznicy ze słoniną. Z czasem gdy dożynki wyprawiane były przez dwór, zaczęto je traktować bardziej jako zabawę i rodzaj dodatkowego wynagrodzenia dla żniwiarzy, niż praktykę obrzędową. Zaś już w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej, kiedy do organizacji dożynek przyłączały się organizacje społeczne, gospodarcze i polityczne, dożynki stały się zabawą ludową, połączoną z występami artystycznymi, kiermaszami, wystawami sprzętu rolniczego, czy zawodami sportowymi.

Symboliczny plon żniwny zwany wieńcem, plonem, równianką, pępkiem, najczęściej miał postać wieńca uwitego ze zboża, w kształcie korony splecionej z czterech pałączków związanych u góry, który żniwiarka – przodownica nakładając na głowę, przynosiła gospodarzowi.

Symbolicznym plonem żniwnym bywały także snopki zboża, bukiety z kłosów, czy też koliste wianki uwite z koncentrycznie ułożonych zbóż. Najczęściej wieniec żniwny wykonywany był z pszenicy i żyta lub też czasem wyplatano dwa oddzielne wieńce z tych zbóż. Rzadziej pojawiały się wieńce z jęczmienia i owsa, lub też wieńce wyplatane z kilku odmian zboża. Pierwotnie do ich dekoracji oprócz kwiatów, stosowano wcześniej wspomniane już ozdoby, symbolizujące płodność. Z czasem jednak, nie tylko same dożynki, lecz także ozdoby wieńców dożynkowych straciły swoje znaczenie obrzędowe. Akcentowanie widowiskowej strony dożynek, wpłynęło również na kształt i dekorację wieńców. Z czasem _minizdjecie547_stawały się one coraz bardziej okazałe, a do ich wystroju zaczęto używać dodatkowych ozdób, takich jak kolorowe wstążki, złocenia, cukierki, czy bańki szklane. Zaś po II wojnie światowej, często ozdabiano je motywami godła państwowego, czy mapy Polski, ułożonych z ziaren zbóż, wstążkami o barwach narodowych i napisami upamiętniającymi rocznice powstania państwa ludowego, jak choćby napis „XXX lat PRL”. W latach 80. XX wieku, coraz częstsze w dekoracji wieńców dożynkowych stają się motywy religijne.

 

3 września w Trzebinie obchodziliśmy Dożynki. Jak każdego roku święto to rozpoczyna się Msza Święta po której odbył się korowód dożynkowy.

Następnie Wójt Gminy Anna Jagusiak swoim wystąpieniem oficjalnie otworzyła uroczystość „DOŻYNEK POGRANICZA TRZEBINA 2006. Na jej ręce przedstawiciele gospodarstw rolnych złożyli chleb - nie odłączny symbol tego święta.

Po oficjalnym rozpoczęciu przyszedł czas na część artystyczną. Swoje talenty reprezentowały dzieci i młodzież Gminy Lubrza. Odbył się również konkurs koron i wieńców żniwnych, w którym zaszczytne pierwsze miejsce przypadło gospodarzowi dożynek wsi Trzebina,  na drugim miejscu znalazły się Krzyżkowice, trzecie miejsce zajęła Skrzypiec, a Dytmarów, Lubrza, Olszynka, Jasiona i Slezske Pavlowice zostały wyróżnione. Po konkursie koron dożynkowych na szczeblu gminnych odbył się konkurs koron żniwnych na szczeblu powiatowym. W konkursie powiatowym pierwsze miejsce zajęła wieś Wróblin z gminy Głogówek, drugie miejsce przypadło wsi Trzebina z gminy Lubrza, trzecie miejsce zajęła wieś Chrzelice z gminy Biała, czwarte miejsce zajęła wieś Niemysłowie z gminy Prudnik oraz komisja wyróżniła koronę żniwną z wsi Racławice Śląskie.

Jednak wszystkie korony precyzją wykonania zasługiwały na zajęcie pierwszego miejsca. Uroczystość uświetnił występ kabaretu Mocherowe Berety, oraz zespoły  "Andreo i Karina" ... Dożynki zakończyły się późnym wieczorem zabawą taneczną.

 

 

 

 

 

 

Projekt „Tradycje, obrzędy, obyczaje Gminy Lubrz i gmin partnerskich” jest dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu INTERREG IIIA Czechy-Polska oraz ze środków budżetu państwa