HISTORIA

Obszar gminy Lubrza położony jest na niezwykle urodzajnych ziemiach. Właśnie one spowodowały, że tereny te bardzo  szybko zostały zasiedlone.
Ślady działalności ludzkiej na ziemi prudnickiej, a jej część stanowi gmina Lubrza, znajdujemy już w paleolicie (epoka kamienia). Odkrycia z epoki neolitu dokonano w Lubrzy, Nowym Browińcu i Prężynce (4500 – 1800 lat p.n.e.), a stanowiska archeologiczne z epoki brązu znajdujemy już w Prężynce, Olszynce, Dytmarowie, Krzyżkowicach i Trzebinie. Na szczególną uwagę zasługuje bogate w znaleziska cmentarzysko kultury łużyckiej w Dytmarowie. Zabytki stamtąd znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Prudnickiej.

W ostatnich wiekach przed naszą erą na tereny Śląska wkroczyli Celtowie, którzy znacznie przyspieszyli rozwój cywilizacyjny tych obszarów. W pierwszych wiekach po Chrystusie Śląsk przemierzały ludy germańskie, które ostatecznie wyparli Słowianie. Na ziemi prudnickiej zaznaczyły się wpływy rzymskie, czego śladem były odkrycia monet rzymskich, m.in. w Lubrzy.
Słowianie byli ogromną grupą etniczną. Okolice późniejszej Lubrzy zamieszkane zostały najprawdopodobniej przez plemię Gołęszyców (część południowa gminy) oraz Opolan (część północna). Według przypuszczeń większości historyków Gołęszyce weszli w skład państwa wielkomorawskiego. Po jego upadku w 906 r. cieszyli się niezależnością, by znów na krótko znaleźć się w państwie czeskim. Około 990 r. Gołęszyce stali się mieszkańcami państwa Mieszka I.

Z testamentu możnowładcy śląskiego Jana z 1233 r. dowiadujemy się, że należały do niego dwie wsie na terenie dzisiejszej gminy Lubrza: Prężynka i Lubrza. Wiemy również, że założył on w puszczy granicznej dwie bliżej nieokreślone miejscowości. Być może chodziło tu o Jasionę, Skrzypiec lub Krzyżkowice.
Pod koniec XIII w. obszar dzisiejszej gminy znajdował się w dwóch państwach. Część południowa: Trzebina, Jasiona, Skrzypiec, Dytmarów, Krzyżkowice Lubrza z niedalekim Prudnikiem znajdowały się w państwie czeskim. Pozostała część należała do państwa Piastów.
XIII wiek to okres zachodniej kolonizacji, kiedy zakładano całkowicie nowe miejscowości lub dokonywano ponownych lokacji istniejących już wsi słowiańskich. O korzeniach słowiańskich świadczą prastare nazwy niektórych miejscowości (np. Lubrza, Skrzypiec, czy Krzyżkowice).

Istotna zmiana granic nastąpiła wraz ze sprzedażą przez czeskiego króla Jana Luksemburczyka okręgu prudnickiego ks. niemodlińskiemu Bolkowi I w 1337 r., kiedy cały omawiany obszar znalazł się w piastowskiej części Śląska, opuszczając na zawsze Morawy.
Okres średniowiecza charakteryzował się gospodarką opartą na zasadach feudalnych. Nie inaczej było w okolicach Lubrzy, gdzie kolejne miejscowości przechodziły z rąk do rąk wśród miejscowego rycerstwa oraz udzielnych władców. Dytmarów, Skrzypiec, Jasiona, Krzyżkowice oraz Lubrza wchodziły pierwotnie w skład dóbr zamku w Prudniku, reprezentującego w całym okręgu władzę następujących po sobie kolejno książąt. Jeszcze w XV w. dwie z tych wsi, a mianowicie Skrzypiec i Krzyżkowice stały się własnością prywatną.
W XVI w. panem Trzebiny był rycerz Adam Kotuliński. Dzięki jego staraniom 7 stycznia 1542 r. król Ferdynand nadał wsi prawo do targu. W miejscowości mogli odtąd osiedlać się rzemieślnicy, a Rada Miejska miała prawo używania pieczęci odbitej na zielonym wosku i używania herbu przedstawiającego św. Jerzego. Nadanie praw targowych Trzebinie było niekorzystne dla gospodarki pobliskiego Prudnika, który jednak nie pozwolił na rozwój Trzebiny jako miasta. Po Kotulińskich Trzebina należała do rodziny Wachtel. Od 1670 r. miejscowość była własnością nyskich Bożogrobców.
W 1532 r. zmarł ostatni piastowski władca ks. opolsko – raciborskiego - Jan III Dobry. Księstwo, gdzie była również ziemia prudnicka objęli w posiadanie Hohenzollernowie. W 1561 r. prudniccy rajcy po raz pierwszy wydzierżawili dobra zamkowe w tym wsie z terenu dzisiejszej gminy Lubrza (Lubrza, Dytmarów i Jasiona). W 1597 r. Prudnik dokonał kupna tych miejscowości, poszerzając swoje dobra o Skrzypiec (1598) i Krzyżkowice (1604). Śladem prudnickiej władzy w tych wsiach są dwa kamienie graniczne odkryte niedawno w Krzyżkowicach.

XVI i XVII w. zaznaczyły się rozwojem gospodarczym i demograficznym Śląska. We wsiach funkcjonowały karczmy i wybudowane jeszcze w średniowieczu młyny, rosła liczba mieszkańców. Rozwój tych obszarów wspierały przebiegające tędy ważne szlaki handlowe, z których droga z Wrocławia przez Trzebinę na Morawy była najważniejsza. Istotną trasą był również szlak z Prudnika przez Dytmarów i Krzyżkowice do Osobłogi (Osoblaha) i dalej do Głubczyc. Okres wojny trzydziestoletniej zatrzymał na jakiś czas rozwój regionu. Legendarnym śladem pobytu w tych stronach Szwedów i innych obcych wojsk mają być Szwedzkie Szańce koło Laskowic oraz Szwedzki Słup (1633) na południe od Laskowic.
Konsekwencją reformy Kościoła zapoczątkowanej  przez Marcina Lutra była zmiana religii mieszkańców okolicznych wsi. Około 1784 r. wsią całkowicie protestancką była Olszynka. W Lubrzy, Laskowicach i Słokowie mieszkali katolicy i protestanci. Pozostałe wsie były katolickie.

W 1742 r. większa część Śląska przeszła do państwa pruskiego. Jeszcze w czasach austriackich omawiany obszar znajdował się w trzech różnych okręgach sądowych. Trzebina, Jasiona, Skrzypiec, Dytmarów, Krzyżkowice i Lubrza wchodziły w skład okręgu prudnickiego. Prężynka podlegała pod Białą, natomiast Olszynka, Laskowice, Słoków i Nowy Browiniec były w okręgu głogóweckim. Prusacy utworzyli na podległym im obszarze powiaty. Na terenie późniejszej gminy Lubrza powstał powiat prudnicki.
Przez kilka lat na początku XIX w. Trzebina była własnością Gebharda Blüchera pruskiego marszałka pogromcy Napoleona. W tym samym czasie odkryto w parku dworskim w tej wsi źródła wody mineralnej, która dała podstawę pod rozwój uzdrowiska. Z ankiet kościelnych z połowy XIX w. możemy wywnioskować, że wszystkie wsie omawianego obszaru, poza Nowym Browińcem zamieszkane były w większości przez Niemców.

XIX w. zaznaczył się dalszym rozwojem tych  obszarów. Zmodernizowano drogi, a stary szlak handlowy z Wrocławia na Morawy otrzymał nową nawierzchnię. Przejście graniczne w Trzebinie było najruchliwszym tego typu miejscem na granicy śląsko (Niemcy) – austriackiej. W 1876 r. powstała linia kolejowa Nysa – Prudnik – Racławice Śląskie – Kędzierzyn, a w 1896 Prudnik – Lubrza – Biała – Gogolin. Stacje kolejowe powstały w Lubrzy i Dytmarowie. W niektórych wsiach powstały małe zakłady, choć rolnictwo pozostało podstawą egzystencji mieszkańców okolic Lubrzy.
W 1921 r. wschodnią część powiatu prudnickiego objął plebiscyt, który miał zdecydować o przynależności państwowej Górnego Śląska. Wynik niekorzystny dla Polski spowodował, że większa część spornego obszaru została w Niemczech, w tym cały powiat prudnicki.
W 1945 r. Śląsk powrócił do Polski. Wysiedloną ludność niemiecką zastąpili Polacy z Kresów, centralnej Polski oraz Podkarpacia. Pozostali jedynie autochtoni z Nowego Browińca.
Po wojnie państwo położyło nacisk na rozwój gospodarki kolektywnej na terenach rolniczych. We wsiach powstały duże gospodarstwa spółdzielcze i państwowe nierzadko wykorzystujące tereny dawnych folwarków. Powstały nowe budynki szkolne (Lubrza), a stare zostały rozbudowane (Olszynka, Nowy Browiniec, Dytmarów).
W wyniku kolejnych reform administracyjnych tworzone były gromady i gminy zbiorcze. Trwały charakter miały zmiany dokonane w latach 70-tych kiedy powstała gmina Lubrza w dzisiejszym kształcie (1973). W jej skład weszło 11 sołectw: Lubrza, Prężynka, Jasiona, Skrzypiec, Dytmarów, Krzyżkowice, Trzebina, Laskowice, Olszynka, Słoków, Nowy Browiniec.

Największą inwestycją gminy końca XX w. była budowa wodociągów, które objęły cały interesujący ją obszar. Od dwóch lat w Lubrzy działa Centrum Rozwoju i Promocji Gminy Lubrza. Początkiem nawiązywania kontaktów z partnerami czeskimi było otwarcie przejścia małego ruchu granicznego w Trzebinie. Gmina rozpoczęła współpracę z Gminami Republiki Czeskiej: Vysoka, Hlinka, Divči Hrad, Slezskie Pavlovice, Albrechtice a od 2005 r. z Gminą Liptaň, która zaowocowała szeroką wymianą kulturalną, sportową i gospodarczą.

W lutym 2002 r. nastąpiło otwarcie pełnotowarowego przejścia granicznego Trzebina – Bartultovice. Przejście to zostało zlikwidowane w roku 2007