LUBRZA ....

Wzmiankowana po raz pierwszy w 1233r. jako LUBRA (później jako LUBRAC w 1321r., LUBRZI w 1489r., i LEUBER - 1587r.), o nazwie pochodzącej od słowa "luby".  Wieś o  pierwotnej funkcji rolniczej lokowana została jako regularna wieś kmiecia o układzie niwowo-łanowym rozłogów. Była to wieś duża, licząca więcej niż 20 kmieci (bogatych chłopów). Pierwotne siedlisko wsi zlokalizowane było pomiędzy dziasiejszym kościłem, a drogą na Jasionę. Zachował się tutaj czytelny układ wygiętych dróg, okalających wewnętrzny plac "nawsie" o kształcie wrzeciona. Pierwotnie był on niezabudowany, pełniąc funkcje społeczną.  Lokalizacja kościoła świadczy o bardzo wczesnym jego powstaniu, choć wzmiankowany jest w dokumentach historycznych dopiero w 1464r. (obecny wzniesiony został w 1797-9 roku).  Wieś rozwijając się najpierw w kierunku wschodnim, a później w kierunku zachodnim, zachowała pierwotne zasady rozplanowania układu przestrzennego oraz siedlisk kmiecich. Po wschodniej i zachodniej stronie genetycznego siedliska kmieciego, na głównej osi kompozycji jaką stanowi Potok Lubrzanka, powtórzono wewnętrzne place zwane "nawsiem" wraz z okalającymi je wrzecionowato wygiętymi drogami.  Wokół wschodniego "nawsia" dominuje zabudowa zagrodowa o układzie takim, jak w siedlisku genetycznym wsi. Z kolei wokół zahcodniego placu dominuje dziś zabudowa rolno - robotnicza.  W każdym jednak przypadku parcele przylegają do dróg od strony zewnętrznej i mają kształt prostokątny. Zabudowa wsi jest zwarta, z typowo założonymi zagrodami, obejmującymi m.inn. usytuowanie piętrowych budynków mieszkalnych oraz spichlerzy lub lamusów, z dachem dwuspadowym, w pierwszej lini zabudowy i szczytem do drogi.
Typowe oddzielenie zabudowy parceli zagrodowej od "nawsia" murem z bramą i furtą zamkniętą półkoliście, do dziś przetrwało w wielu posesjach. Podwórzec zagrody zamknięty jest od strony pół obszerną stodołą. Za siedliskiem wiejskim przebiega tzw. droga zastodolna, oddzielając je od rozłogów (pól).
Obecnie wszystkie trzy wewnętrzne place Lubrzy są całkowicie zabudowane obiektami mieszkalnymi (dawnych chałupników - biednych chłopów) i usługowymi, a przez to częściowo utraciły swoją pierwotną funkcję społeczną.
Dużą wartość kulturową przedstawia zachowany, regularny układ przestrzenny potrójnej owalnicy z pochodzącą głównie z końca XIX i początku XX wieku zabudową mieszkalną lub mieszkalno - inwentarską. Układ przestrzenny wsi LUBRZA, jako relikt osadnictwa wczesnośredniowiecznego jest niewątpliwie jednym z cenniejszych pod względem kulturowym na terenie gminy. Jego wartość kulturową potwierdza znaczna ilość obiektów zabytkowych, w tym szczególnie obiektów sakralnych (kościół i kapliczki). Na początku tego stulecia, we wsi o funkcji rolniczej, zaczęła pojawiać się zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Związane to było z powstaniem lokalnej linii kolejowej relacji Gogolin - Krapkowice - Prudnik. Lokalizowano ją głównie na wschodnim i zachodnim krańcu wsi, a później w ostatnich dziesięcioleciach, w południowo - zachodniej jej części.

W Lubrzy warto zobaczyć:

·        kościół parafialny p. w. św. Jakuba, wzniesiony w latach 1797 - 1798. Nieco starsza, bo datowana na 1600r. jest renesansowa wieża świątyni. Wewnątrz budowli uwagę zwraca kamienna chrzcielnica z XVI w. oraz obraz Świętej Rodziny z XVIII w. wysokiej klasy zabytkami są także dwa dzwony datowane na 1503 i 1555r.

·        kapliczka przy plebani, ul. Wolności 75, murowana z 1 połowy XIX wieku,

·        kapliczka, ul. Nowej Naprawy 42, murowana z 1812r.

·        kapliczka, ul. Nowej Naprawy 54, murowana z połowy XIX wieku,

·        kapliczka, ul. Wolności 65, murowana z 1 połowy XIX wieku.

·        pomnik przyrody - Aleję Lipową na trasie Opole - Lubrza pomiędzy miejscowościami Dobroszowice - Lubrza.